Lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.)

Charakterystyka, występowanie, wymagania, zastosowanie

Wysokie i bardzo okazałe drzewo liściaste o grubym pniu oraz gęstej, szerokiej koronie. Korona jest regularna — szerokojajowata lub kulista. Na młodych drzewach gałęzie są pod dużym kątem wzniesione do góry, a ich kora jest gładka i ma szary kolor. Na starych drzewach konary zwisają w dół, a ich kora jest gruba i nieregularna. Cieńsze gałązki są nagie, górą brunatnoczerwone. Pień gruby, zazwyczaj regularnie walcowaty, u drzew rosnących samotnie przeważnie nisko rozwidlony na potężne konary, w zwartych drzewostanach natomiast długi i do dużej wysokości oczyszczony z gałęzi. Drzewo leśne i polne, w Polsce występuje pospolicie na terytorium całego kraju. Jest często sadzona w parkach, wzdłuż dróg, na osiedlach i przy kościołach. Lubi świeże i żyzne, piaszczysto-ilaste gleby, dobrze znosi zacienienie, jest najbardziej mrozoodporna ze wszystkich lip, ale też jak większość z nich atakowana przez liczne szkodniki i mało odporna na zanieczyszczenia powietrza.

Gatunek liściasty rozpierzchłonaczyniowy, beztwardzielowy. Drewno bielaste, barwy białej z różowym odcieniem, granica słojów rocznych niewyraźna. Jest to drewno lekkie, miękkie, łatwo łupliwe. Drewno jest bardzo podatne na obróbkę skrawaniem, toczeniem i rzeźbieniem (m.in. Ołtarz Mariacki wykonany został przez Wita Stwosza z drewna lipowego).

Drewno może być stosowane do robót snycerskich, produkcji wełny drzewnej i zapałek, do suchej destylacji, szczególnie z przeznaczeniem na węgiel kreślarski. Może być używane do wyrobu niektórych  instrumentów muzycznych czy do budowy uli.

W początkowym okresie osiedlania się ludów, drewno lipowe było wykorzystywane do budowy ówczesnych domów. Jedyną z przyczyn wyboru tego drewna na te cele, była właśnie jego miękkość, umożliwiająca obróbkę siekierami, toporami i piłami wykonanymi z kamieni, ponieważ nie znano wówczas jeszcze narzędzi metalowych. Z drewna lipowego wykonywano również osłonowe tarcze obronne, wzmacniane odpowiednio uplatanymi warstwami z łyka. Przeciętny pień drzewa lipowego o średnicy 35 cm dostarczał wówczas ok. 45 kg łyka, a to wystarczało na wykonanie ok. 12 mat.

Kwiaty lipy mają bardzo silny zapach, podoba on się nie tylko ludziom ale także  pszczołom. Z kwiatów tego drzewa pszczoły wytwarzają bardzo dobry miód lipowy.

Kora

U młodych drzew zielonkawa i gładka, z czasem staje się (srebrzysto)szara do szarobrunatnej i pokryta gęstą siecią niezbyt głębokich, rozgałęziających się, podłużnych listewek.

Liscie

Lipa posiada liście w kształcie serc, które z wierzchu są żywo zielone a pod spodem w kątach nerwów mają pęczki rudych włosów. Jesienią przyjmują piękny żółty kolor.

Owoce

Owoce to okrągłe orzeszki okryte zdrewniałą skorupką, filcowato omszoną, o barwie brązowej.Orzeszki posiadają czasem delikatnie zaznaczone kanty, ale zazwyczaj są gładkie. Ich cienka łupina dość łatwo daje się zgnieść w palcach. Obie ostatnie cechy odróżniają lipę drobnolistną od szerokolistnej, u której orzeszki posiadają wyraźne kanty  i dużo twardszą łupinę.