Fenologia jest nauką, która zajmuje się badaniem przebiegu zjawisk, zachodzących w świecie zwierzęcym i roślinnym oraz w przyrodzie nieożywionej w zależności od okresowych zmian pogody.

Aby zaobserwować zmiany fenologiczne należy notować wyraźnie zaznaczające się zjawiska, które występują podczas rozwoju roślin, takie jak:

• otwieranie się pączków liściowych,
• kwitnienie, listnienie (rozwój liści),
• dojrzewanie owoców,
• zmiana barwy i opadanie liści.

Obserwowane zmiany fenologiczne nazywamy pojawami. Celem spostrzeżeń fenologicznych jest wykrycie związku pomiędzy życiem roślin a klimatem miejsca obserwacji. Do obserwacji wykorzystuje się rośliny żyjące w ich naturalnym środowisku. Podczas obserwacji stosuje się te same zasady, badania prowadzi się według jednakowych instrukcji na każdym terenie, na wielu osobnikach danego gatunku. Obserwator powinien pamiętać zawsze, że chodzi o przedstawienie ogólnego stanu rozwoju roślin, wynikającego z przebiegu pogody, a nie o podawanie zjawisk występujących przypadkowo. Nie chodzi o to, żeby donieść o pierwszej rozkwitłej roślinie, lecz o to, żeby stwierdzić kwitnienie wielu roślin na rozmaitych miejscach.

Obserwując dowolny pojaw fenologiczny u roślin, należy zanotować go wówczas, gdy zjawisko to odpowiada w zupełności umieszczonej w instrukcji charakterystyce obserwowanej fazy rozwoju rośliny. Pojawy fenologiczne występujące u roślin należy notować przede wszystkim w ich stadiach początkowych.

1. KWITNIENIE
   Początek kwitnienia notujemy wówczas, gdy około 10% pierwszych otwartych kwiatów ukaże się na drzewach. Za początek kwitnienia u roślin drzewiastych zapylanych za pomocą wiatru, jak np. brzoza, leszczyna, kiedy przy poruszaniu kwiatu męskiego (baźki) zaczyna wysypywać się z niego pyłek kwiatowy, co można łatwo stwierdzić np. na kartce papieru. Pełnia kwitnienia u roślin drzewiastych ma miejsce wówczas, kiedy przynajmniej połowa kwiatów rozwinie się na licznych drzewach rosnących normalnie.
2. LISTNIENIE
   Początek listnienia zachodzi w momencie rozłożenia się obu połówek blaszki liściowej i przyjęcia postaci liścia normalnego w rozmaitych miejscach rośliny na wielu drzewach. Jednak liście w tym stadium rozwoju nie osiągają jeszcze swej naturalnej wielkości. Pełnia listnienia będzie wówczas, gdy liście na większej części drzewa rozwiną się u wielu osobników tego gatunku.
3. DOJRZEWANIE
   Początek dojrzewania owoców odpowiada momentowi nabierania przez owoce soczystej charakterystycznej barwy również i po stronie zacienionej w różnych miejscach rośliny oraz momentów pęknięcia, czy też opadania owoców suchych u licznych osobników. Pełnia dojrzewania będzie wówczas, kiedy przynajmniej 50% owoców lub nasion na obserwowanym drzewie lub krzewie dojrzało na licznych obiektach.
4. ZMIANA BARWY I OPADANIE LIŚCI
   Zmianę naturalnej barwy liści liczymy od tego momentu, kiedy większość liści na obserwowanym drzewie lub krzewie ulegnie temu procesowi. Zmiana barwy liści powinna być obserwowana na większej liczbie drzew. Opadanie liści. Dzień, kiedy większość liści opadnie z rośliny uważamy za dzień opadania liści. Oznaczenie tej fazy powinno być dokonane na podstawie spostrzeżeń większej ilości osobników obserwowanego gatunku rośliny.

Dla kogo ważne są obserwacje fenologiczne? Stanowią one uzupełnienie typowych obserwacji meteorologów. Badania pozwalają na określenie różnic mikroklimatycznych na danym terenie. Mają również ogromne znaczenie dla rolnictwa. Dzięki informacjom o roślinach, które w różnych warunkach mogą rozwijać się szybciej w innych wolniej, pomagają w ustaleniu najkorzystniejszych sposobów uprawy roślin.