Świerk pospolity (Picea abies (L.) H. Karst.)

Charakterystyka, występowanie, wymagania, zastosowanie

Świerk pospolity jest uznawany za drugie (po jodle) najwyższe rodzime drzewo europejskie - w sprzyjających warunkach może on osiągać nawet ponad 60m wysokości(!), choć normalnie rzadko przekracza 40m. Dobrą cechą rozpoznawczą świerka pospolitego są jego zwisające szyszki, których podługowaty kształt przypomina „cygaro”. Tworzą się one głównie w okolicach wierzchołka drzewa, a jesienią opadają w całości. Świerki słyną z wyjątkowo płytkiego systemu korzeniowego. Można się o tym przekonać zwłaszcza w górach, gdzie po każdej dużej wichurze drzewa te regularnie stanowią największy udział wśród powalonych drzew.

Świerk pospolity jest jednym z najważniejszych leśnych drzew iglastych Europy. Na obszarach górskich tworzy on rozległe lasy regla górnego (w Tatrach dochodzące do ok. 1500 m n.p.m.). W Polsce drzewo to zajmuje ogółem około 6% powierzchni leśnej. Świerk to również bardzo popularne drzewo ozdobne, sadzone w parkach i ogrodach, oraz stosowane w roli świątecznej choinki.

Gatunek  żywicorodny. Drewno świerka jest barwy białej, czasem ze słabo żółtym odcieniem, bez wyraźnego zróżnicowania pod względem zabarwienia na biel i twardziel. Jest bardzo jasne, miękkie i elastyczne. Wykazuje doskonałe właściwości rezonansowe, dlatego używane jest do wytwarzania instrumentów muzycznych: smyczkowych, szarpanych oraz pudeł rezonansowych fortepianów. Wykorzystywane jest w budownictwie (budowa domów) i stolarstwie (produkcja mebli). Wskutek tego, że przewody żywiczne są w całym drewnie, drewno świerka ma dość silny połysk. Stanowi także cenny materiał budowlany o charakterze, konstrukcyjnym, przy czym charakteryzuje się odpowiednio wysoką wytrzymałością, przy jednocześnie znacznej trwałości. Cechą bardzo cenioną tego drewna, są silne właściwości ostrzegawcze, to znaczy, że wykazuje ono emisję akustyczna („trzeszczy”), w stanach obciążeń przeciążeniowych, stanowiących  zagrożenia dla konstrukcji.

Drewno świerkowe stanowi także cenny surowiec w przemyśle celulozowo -papierniczym.

Kora

Kora czerwonobrązowa lub szarobrązowa, początkowo gładka, z wiekiem łuskowata.

Igły

Igły od 1 do 2,5 cm długości, sztywne, zaostrzone, pojedyncze, ciemnozielone, błyszczące, ułożone okółkowo na pędzie.

Szyszki

Długie (10–15 cm), gładkie i zwisające. Początkowo zielone, później jasnobrązowe. Opadają w całości.

Nasiona

Nasiona brązowe lub czarne o długości 2-5 mm posiadają podłużne skrzydełka długości 1-2 cm. Nasiona świerka stanowią istotne źródło pożywienia wielu ptaków i mniejszych zwierząt leśnych, w tym dzięciołów, wiewiórek i ryjówek.

Umieszczone są po dwa na łusce nasiennej.