Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior L.)

Charakterystyka, występowanie, wymagania, zastosowanie

Jesion jest wysokim drzewem liściastym, z luźną, jajowato stożkową koroną. Już sama jego nazwa „wyniosły” nawiązuje do jego wysokiej i strzelistej, a przez to niezwykle eleganckiej sylwetki, dzięki której bywa on czasami nazywany „arystokratą wśród drzew”. Początkowo rośnie szybko, w wieku ok. 100 lat przestaje rosnąć na wysokość, żyć może 300 lat. Gatunek posiada duże wymagania co do gleby, ale należy do drzew stosunkowo tolerancyjnych na niską temperaturę (źródło: Jesion wyniosły. Nasze drzewa leśne. Monografie popularnonaukowe. Polska Akademia Nauk, Instytut Dendrologii).

Sadzony jest często jako drzewo ozdobne przy ulicach i parkach.

Jesion jest drewnem bardzo sprężystym, dobrze się poleruje, można go poddawać operacjom gięcia. Było niezastąpione w sporządzaniu lanc, łuków i strzał. W okresie pierwszych igrzysk olimpijskich, wykonywano oszczepy dla atletów, z czasem wykorzystywano jako materiał do wyrobu nart. Obecnie z jego drewna wyrabia się okleiny do produkcji mebli oraz stosowane jest do wyrobu materiałów podłogowych. Jesion jest cenionym materiałem opałowym do kominków.

Jesion tzw. wędzony to drewno poddane specjalnej obróbce chemicznej, w parach amoniaku lub w tzw. wodzie amoniakalnej i podwyższonej temperaturze. Dzięki temu zabiegowi zmienia się nie tylko kolor (z jasnego, słomkowego na znacznie ciemniejszy i nasycony z bardzo wyraźnymi słojami), na całym przekroju drewna, zmieniają się również parametry fizyczne. Jesion wędzony jest materiałem bardziej stabilnym, nieco twardszym oraz bardziej odpornym na oddziaływania zmiennej wilgotności.

Kora

Kora młodych drzew popielata do srebrzystoszarej, gładka, z wiekiem staje się brunatnoszara do czarniawej i niezbyt głęboko, podłużnie bruzdowana. Gęste bruzdy tworzą na pniu i starych konarach charakterystyczny dla jesionów, siatkowaty wzór.

Liście

Blaszkowate, złożone z (7)9-11(15) listków, duże, długości całkowitej 20-30(40)cm. Jesienią liście żółkną i opadają.

Owoce

Owoce jesionu zwisają w dużych pęczkach z gałęzi. Niedojrzałe są zielone później żółkną i brązowieją. Są to spłaszczone orzeszki ze skrzydełkiem, które umożliwiają im rozsiewanie przez wiatr. Nasiona opadają z drzew od jesieni przez całą zimę i często zostają na gałęziach do wiosny.