Wielkość: larwy do 20 mm, osobniki dorosłe ok. 9 mm
Ciało wydłużone, lekko wygięte, o zróżnicowanym kolorze – czerwone, białe, żółtawe, zielonkawe lub brązowe. Głowa mała często innego niż reszta ciała koloru, z przodu i tyłu ciała po parze krótkich przydatków ułatwiających poruszanie się. Na końcu odwłoka krótkie, nitkowate wyrostki skrzelowe.
Dorosły osobnik wielkością i wyglądem przypomina komara, jednak czułki samca wyglądają jak pierzaste wachlarze.
Detrytus, glony, mikroorganizmy wodne, części roślin.
Są pokarmem dla ryb i owadów wodnych.
Muł zbiornika. Większość gatunków buduje z przędzy domki w kształcie litery U, których oba końce wychodzą na powierzchnię osadu.
Mogą występować w nawet bardzo zanieczyszczonych zbiornikach. Przetrwanie ułatwia im hemoglobina, która pozwala sprawniej pobierać tlen.
Jaja składane są do wody bądź w pakietach w kształcie łezki przyczepiane do roślin wodnych na długich cienkich taśmach. Po około 10 dniach wylęga się z nich larwa, która opada na dno zbiornika. Larwa po bardzo zróżnicowanym czasie (tygodniach, miesiącach bądź latach) przeobraża się w poczwarkę posiadającą bardzo sprawny układ oddechowy. Postać dorosła ochotki nie pobiera pokarmu i żyje tylko kilka dni.