Martwe drewno jako środowisko rozwoju grzybów

Mówiąc o grzybach rozwijających się na drewnie mamy na myśli te, które tworzą efektowne owocniki, a które potocznie nazywamy „hubami”. Ale to nie jedyne grzyby mające zdolność wykorzystywania martwego drewna jako składnika pokarmowego. Inne grzyby to także te, które tworzą owocniki kapeluszowe, owocniki w formach nieregularnych maczug, ale również dość liczna grupa grzybów, które nie tworzą żadnych owocników i w związku z tym nie są zauważane, a przyczyniają się do zwiększania bioróżnorodności środowiska leśnego.

Najliczniejszą grupą grzybów zasiedlających i rozkładających drewno są gatunki należące do gromady Basidiomycota (podstawkowe). Spośród wszystkich grzybów wielkoowocnikowych bardzo liczną grupę stanowią gatunki posiadające zdolność rozkładu drewna zarówno w lesie, jak i poza lasem, drewno drzew żywych, zamierających, martwych, surowca drzewnego, drzewa przetartego i w różny sposób użytkowanego.

Wnikanie do wnętrza drzew jest zwykle uwarunkowane obecnością zranień lub pęknięć na pniu lub gałęziach. Zranienia odsłaniają drewno i stanowią bramy wejścia dla grzybów. Zranienia powstają w wyniku zamierania i odpadania gałęzi i konarów dolnej części korony, działania czynników nieożywionych (niskich temperatur — listwy mrozowe, uderzeń pioruna, gradobicia), działania czynników ożywionych (uszkodzeń mechanicznych związanych z aktywnością człowieka i zwierząt).

Przykłady owocników:

owocnik rozpostarty
owocniki konsolowate
owocniki kopytowate

Grzyby posiadają różne zdolności rozkładu drewna. Zwykle proces rozkładu pniaka, pnia czy całego drzewa, w zależności od rozmiarów trwa od kilku do nawet kilkudziesięciu lat.

Warto wspomnieć jeszcze o porostach związanych z martwym drewnem. W chwili obecnej porosty są grupą ekologiczną, a nie taksonomiczną. Miejsce ich w systematyce jest uwarunkowane przez gatunek grzyba. Z tego punktu widzenia porosty są grzybami, które posiadają zdolność wchodzenia w związki z glonami. Porosty mogą wydalać do podłoża kwasy porostowe, przyspieszające z jednej strony rozkład drewna, zaś z drugiej hamujące organizmy konkurencyjne. Porosty z uwagi na swoją wrażliwość na związki siarki i azotu bywają wykorzystywane jako organizmy wskaźnikowe do oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza w danym środowisku, a jeszcze inne jako wskaźniki naturalności lasu i ciągłości zachodzących w nim procesów. Porosty, które występują na martwym drewnie to np. pustułka pęcherzykowata, płucnica modra, tarczownica bruzdkowana, czy siarczynka Laurera i oczlik Notarisa.

Rozpatrując rolę martwego drewna trzeba wspomnieć jeszcze o innych organizmach korzystających z tego substratu jakimi są śluzorośla, organizmy z pogranicza grzybów i zwierząt. Śluzorośla związane z martwym drewnem pojawiają się raczej w późnych fazach rozkładu drewna. Tworzą charakterystyczne twory przypominające owocniki, często jaskrawo zabarwione. Między innymi na drewnie może występować rulik nadrzewny, wykwit zmienny czy śluzek krzaczkowaty (patrz zdjęcie poniżej).

śluzek krzaczkowaty

Pogoda
Odwiedź Łysy Młyn!
Wirtualna wycieczka po Łysym Młynie