Jest gatunkiem długowiecznym, żyje ponad 700 lat. Jest powszechnie uważany za jedno z najszlachetniejszych drzew i praktycznie wszędzie na terenie swojego występowania cieszy się wyjątkowym szacunkiem i sympatią. Ze względu na okazałe rozmiary jakie osiąga, sprawia majestatyczne wrażenie.
Przede wszystkim jednak jest on najważniejszym w Polsce leśnym drzewem liściastym (i trzecim w ogóle, po sośnie i świerku). Drewno dębowe zatopione w bagnach, torfowiskach lub rzekach, po kilkuset latach przybiera czarną matową barwę („czarny dąb, polski heban”). Jest to skutek reakcji garbników z solami żelaza rozpuszczonymi w wodzie. Pomimo tego traci niewiele ze swej wytrzymałości, zyskuje natomiast wysoką wartość i jest wykorzystywane przy produkcji mebli stylowych, galanterii drzewnej oraz biżuterii, wyposażaniu ekskluzywnych jachtów i aut oraz w inkrustacjach. Jest trudniejsze w obróbce od drewna sezonowanego na powietrzu. Z kolei dąb postarzony tzw. wędzony to drewno poddane specjalnej obróbce chemicznej, w parach amoniaku lub w tzw. wodzie amoniakalnej i podwyższonej temperaturze. Dzięki temu zabiegowi zmienia się nie tylko kolor drewna na postarzony, ale także i parametry techniczne drewna. Zbliżone efekty barwne, w zakresie postarzania powierzchni, można uzyskać poprzez traktowanie drewna specjalnymi barwnikami (bejcami) rustykalnymi.
Drzewo | 20-30 (50) m wysokości i 2-3 m średnicy pnia. |
Kora | Ciemnoszara, grubo spękana. |
Liście | średnio 10 cm długości, u nasady „uszate”, ogonki liściowe krótkie nerwy boczne dochodzą do końców klap i do wcięć pomiędzy nimi. |
Owoce | Żołędzie na długiej szypułce, owalne, brązowe z podłużnymi prążkami. |
Młode drzewo ma korę gładką, błyszczącą, brązowawą lub białoszarą, stare – grubą, szarą do ciemnoszarej, głęboko, podłużnie spękaną.
Liście dębu szypułkowego są blaszkowate, odwrotnie jajowate, ciemnozielone, przy ogonku mają charakterystyczne „uszka”. Na wierzchołku blaszka jest zaokrąglona lub nawet wycięta, a u nasady uszkowata. Liście są skórzaste, nagie (od spodu mogą jednak się zdarzać pojedyncze włoski), ciemnozielone z lekko szarozielonym odcieniem. Ogonek liściowy jest krótszy niż u dębu bezszypułkowego, a nerwy dochodzą zarówno do końców klap jak i wrębów (w odróżnieniu od dębu szypułkowego).
Żołędzie - owalne, wydłużone (nieco bardziej wydłużone niż u dębu bezszypułkowego), początkowo zielone, po dojrzeniu jasnobrązowe z ciemnymi, podłużnymi prążkami. Są umieszczone po 2-3 sztuki na długich, szypułkach (2 do 5 cm) (stąd nazwa dębu – szypułkowy).