Jeżyna (Rubus L.)

Charakterystyka, występowanie, wymagania, zastosowanie

Jest to grupa krzewów i (rzadziej) roślin zielnych (tzw. bylin) określanych wspólnym mianem jeżyn. Łączą je cechy takie jak krzewiasty pokrój, łukowato powyginane pędy płożące się po ziemi, zwykle gęsto pokryte prostymi lub hakowatymi kolcami oraz mięsiste słodkie owoce. Jeżyny występuja niezwykle pospolicie, tworząc trudne do pokonania zarośla i kępy na skrajach lasów i pól. Porastają także dno lasu tworząc niekiedy (dzięki podziemnym kłączom i rozłogom) zwarty kobierzec uniemożliwiający m.in. naturalne odnawianie się drzewostanu. Gatunkiem typowym dla tej grupy jest Rubus fruticosus. W Polsce występuje ok. 90 gatunków jeżyn.

Jeżyna najlepiej rośnie na glebie próchnicznej, luźnej i dość wilgotnej, nie znosi gromadzącej się wody zastojowej. Najlepiej jest jej na stanowisku słonecznym, osłoniętym od wiatru.

Owoce jeżyny mają wysoką wartość spożywczą i leczniczą, zawierają cukry, kwasy organiczne — jabłkowy i winny, antocyjanki, sole mineralne, oraz witaminy; B1, B2, B6, B12, C, PP i prowitaminy A. Dlatego spotykamy wiele odmian hodowanych właśnie dla celów spożywczych.

Owoce pozytywnie wpływają na pracę przewodu pokarmowego, a ponadto, ze względu na właściwości uspokajające, wskazane są w zaburzeniach nerwowych występujących w okresie przekwitania u kobiet. Soku z dojrzałych jeżyn można używać zewnętrznie do okładów na wypryski i liszaje. Odwar z liści działa napotnie, stosowany jest w przeziębieniu i anginie. Przynosi też ulgę w przypadku nieżytów górnych dróg oddechowych. Natomiast napar z młodych delikatnych listków osłodzony miodem, to dobry środek pomocniczy w leczeniu anemii.

Liście i kwiaty

Liście pokryte kolcami od ogonka poprzez główne nerwy. Zielone, dłoniastopierzaste, brzegami piłkowane. Kwiaty niewielkie, białe lub różowe, kwitną od maja, zebrane są w grona lub wiechy, raczej bez zapachu.

Owoce

Słodkie i błyszczące są przysmakiem nietylko zwierząt. Złożne z wielu pestkowców tworzących owoc o wielkości do 2 cm. Niedojrzałe jeżyny są czerwone, a później w miarę dojrzewania stają się ciemnofioletowe do czarnych. Dojrzewają w lipcu i wtedy łatwo odrywają się od szypułki.

^{Fotografie pochodzą z serwisu Wikipedia, chyba że zaznaczono inaczej. Informacje zawarte na stronie pochodzą z: Krzewy polskich lasów – Wojciech Gil, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski – Władysław Matuszkiewicz, Rośliny polskie – Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Słownik botaniczny – Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski, serwis Wikipedia.}