Wiąz szypułkowy

Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis L.)

Charakterystyka, występowanie, wymagania, zastosowanie

Wysokie i okazałe drzewo liściaste z grubym, przeważnie charakterystycznie rozszerzonym u podstawy pniem. Łatwo jest je rozpoznać nawet z daleka po jego bardzo charakterystycznych, zgrubieniach korzeniowych, występujących zwykle u podstawy pnia starych osobników (niektórym kojarzą się one ze stopą słonia). Ma szeroką, kopulastą lub pucharowato rozszerzoną ku górze koronę i o wysokości do 35-40m. Obwodowe, drobne gałęzie często zwisają. Nazwa wiązu wzięła się od jego owoców, które rosną na długich cienkich szypułkach, w odróżnieniu od pozostałych wiązów (górskiego i polnego). W całej Polsce dość pospolity. Rośnie zwykle pojedynczo lub w niewielkich grupach, najczęściej wraz z jesionami, wierzbami, topolami, olszami, dębami i grabami. Nie tworzy czystych drzewostanów. W górach dochodzi do wysokości 1200 m n.p.m. i rośnie głównie nad potokami. Jest wymagający w stosunku do gleby – przeważnie rośnie na żyznych glebach. Dobrze znosi długotrwałe (do 20 dni) zalewy. Jest odporny na mrozy i dobrze znosi zacienienie (gatunek cienioznośny).

Wiąz szypułkowy jest ważnym drzewem leśnym. Jest też chętnie sadzony jako roślina ozdobna, przy czym ze względu na duże rozmiary najlepiej sprawdza się jako drzewo miejskie (np. parkowe lub alejowe), w ogrodach natomiast są zazwyczaj spotykane jego rozmaite odmiany ozdobne o mniejszych rozmiarach.

Gatunek pierścieniowonaczyniowy, twardzielowy. Drewno ma dość twarde i średniociężkie, wodoodporne. Wykazuje budowę  pierścieniowo- naczyniową i ma jasnożółtą i brunatną twardziel. Drewno błyszczące, bardzo dekoracyjne, należy do najpiękniejszych gatunków europejskich. Bezpośrednio zaraz po ścięciu drewno ma charakterystyczny, raczej nieprzyjemny zapach. Drewno nieodporne na czynniki atmosferyczne. Używa się go do wyrobu sprzętu sportowego, uchwytów narzędzi, zabawek. Drewno zwłaszcza z części odziomkowej nadaje się do snycerki i obróbki toczeniem.

Wiąz szypułkowy (autor: Piotr Gach, źródło: www.mojedrzewa.pl)

Drzewo 30-35 metrów wysokości.
Kora Szara, płytko spękana na łuskowate, częściowo odpadające łuski, jednak ogólnie dość gładka.
Liście Ciemnozielone, ząbkowane na brzegach, nierówno (niesymetrycznie) osadzone na ogonku liściowym.
Owoce Małe okrągłe skrzydlaki w środku z orzeszkiem.
Wiąz szypułkowy-przy ulicy Wiąz szypułkowy - bez liści (autor: Piotr Gach, źródło: www.mojedrzewa.pl)
Wiąz szypułkowy - pień (autor: Piotr Gach, źródło: www.mojedrzewa.pl)

Kora

Popielatoszara, płytko spękana na łuskowate, częściowo odpadające poletka, przy tym jednak ogólnie wydaje się dość gładka.

Wiąz szypułkowy - kora (autor: Piotr Gach, źródło: www.mojedrzewa.pl)

Liście

Liście pojedyncze, ciemnozielone, o kształcie eliptycznym lub odwrotnie jajowatym, najszersze powyżej środka, długości 6-14 cm, podwójnie piłkowane, na szczycie nagle zaostrzone. Wyrastają nieregularnie z ogonka liściowego. Wszystkie wiązy posiadają podobnie niesymetryczne liście, jednak najbardziej widoczne jest to właśnie u wiązu szypułkowego. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest silna asymetryczność liści u nasady. Z wierzchu liście są gładkie lub nieco szorstkie, od spodu miękko omszone. Ustawienie: skrętoległe.

Wiąz szypułkowy-liść Wiąz szypułkowy-pożółkły liść

Owoce

Zebrane w pęczki, zwisające na około 2 cm cienkich szypułkach małe i płaskie, dyskowate skrzydlaki. Zawierają pojedynczy, centralnie umieszczony orzeszek otoczony błoniastym (pergaminowym) skrzydełkiem. W odróżnieniu od wiązu górskiego i polnego posiadają one wyraźnie owłosiony brzeg. Młode skrzydlaki są jasnozielone, po dojrzeniu stają się żółtobrązowe.

Wiąz szypułkowy - owoce (autor: Piotr Gach, źródło: www.mojedrzewa.pl) Wiąz szypułkowy - owoce na dłoni (autor: Piotr Gach, źródło: www.mojedrzewa.pl)
Pogoda
Odwiedź Łysy Młyn!
Wirtualna wycieczka po Łysym Młynie